GOLD 2025 – ryzyko sercowo-naczyniowe w POChP
Raport GOLD 2025 wprowadza szereg kluczowych zmian, z których najważniejsze są: aktualizacja schematu eskalacji farmakoterapii i rozbudowa sekcji nt. postępowania u pacjentów przyjmujących wGKS/LABA (podsumowane w tym artykule), a także aktualizacja informacji nt. spirometrii i tomografii komputerowej. Istotną nowością w GOLD 2025 jest dodanie rozdziału nt. ryzyka sercowo-naczyniowego w POChP [1].
Klinicznie stabilna POChP
Pacjenci z klinicznie stabilną POChP są narażeni na wyższe ryzyko występowania chorób układu krążenia (CVD), takich jak choroba wieńcowa, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze czy arytmie. Choroby i incydenty sercowo-naczyniowe stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów w POChP, szczególnie u pacjentów z umiarkowaną bądź łagodną obturacją. W praktyce klinicznej, u pacjentów z POChP, CVD są niewystarczająco dostrzegane i leczone.
POChP i CVD posiadają wspólne czynniki ryzyka. Obecnie choroby te uznaje się za syndemiczne. Ponadto, zaburzenia występujące w POChP mogą przyczyniać się do rozwoju CVD:
- Przewlekły stan zapalny związany z POChP może powodować zaburzenia funkcji śródbłonka, aktywację płytek krwi i zaburzenia krzepnięcia.
- Nieprawidłowa wymiana gazowa w płucach może powodować hipoksemię tętniczą i niedotlenienie mięśnia sercowego z upośledzeniem jego kurczliwości i zwiększonym ryzykiem arytmii.
- Hiperinflacja pluc zmniejsza powrót żylny i powoduje ucisk naczyń płucnych, ograniczając w ten sposób pojemność minutową serca i dostarczanie tlenu do tkanek.
- Duszność wysiłkowa powoduje zmniejszenie aktywności fizycznej - uznanego czynnika ryzyka sercowo-naczyniowego.
CVD mogą również przyczyniać się do pogorszenia stanu zdrowia pacjentów z POChP w szeregu potencjalnych mechanizmów, między innymi w wyniku obrzęku pęcherzyków płucnych i oskrzeli, postkapilarnemu nadciśnieniu płucnemu i ograniczeniu transportu tlenu.
Rysunek na podstawie Singh D i wsp. Adv Ther. 2024;41(6):2151-2167.
Występowanie CVD należy oceniać u wszystkich pacjentów z POChP, a jeśli choroby te występują, należy je leczyć zgodnie z aktualnymi wytycznymi [2].
Zaostrzenia POChP
W przebiegu zaostrzenia POChP oraz po jego ustąpieniu ryzyko sercowo‑naczyniowe istotnie wzrasta, prawdopodobnie w związku z nasileniem się wymienionych powyżej cech POChP, które przyczyniają się do CVD w okresach stabilności klinicznej. Z drugiej strony, podczas zaostrzenia dochodzi także do pogorszenia funkcji układu krążenia, które wpływa na pogorszenie funkcji płuc. Należy tu wymienić zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego prowadzące do obrzęku płuc, nadciśnienie tętnicze i upośledzenie perfuzji.
W konsekwencji, ryzyko incydentów sercowo‑naczyniowych, w tym zawału serca, arytmii i udaru, jest znacząco podwyższone w trakcie i po zaostrzeniu POChP, szczególnie wymagającym hospitalizacji. Ryzyko to pozostaje wysokie w ciągu pierwszych kilku tygodni po zaostrzeniu i może utrzymywać się na podwyższonym poziomie do roku [3].
Kwestie te mają szereg istotnych implikacji w leczeniu zaostrzeń POChP:
- Nie ma dowodów potwierdzających zasadność stosowania profilaktycznego leczenia CVD w trakcie zaostrzenia lub po jego zakończeniu. Statyny i β‑blokery należy przepisywać zgodnie ze wskazaniami sercowo‑naczyniowymi, choć nie przynoszą one korzyści pacjentom ze stabilną POChP bez wskazań sercowo‑naczyniowych. U pacjentów z POChP nie należy ograniczać stosowania β‑blokerów, jeśli istnieją wskazania sercowo-naczyniowe.
- Podwyższone ryzyko sercowo‑naczyniowe w trakcie zaostrzenia i po jego zakończeniu stanowi kolejny mocny argument na rzecz zapobiegania zaostrzeniom POChP.
Raport GOLD 2025 wprowadza istotne zmiany w rozumieniu związku między POChP a ryzykiem sercowo-naczyniowym, podkreślając konieczność uwzględnienia tego aspektu w praktyce klinicznej. To kompleksowe podejście wiąże się z szerszym spojrzeniem na pacjenta z POChP, wykraczającym poza sam układ oddechowy. Strategia taka może pozwolić na osiągnięcie lepszych wyników leczenia pacjentów z POChP.
CVD, ang. cardiovascular disease, choroba sercowo-naczyniowa
FEV1, natężona pierwszosekundowa objętość wydechowa
HR, hazard względny
LABA, długo działający β2-agonista
POChP, przewlekła obturacyjna choroba płuc
*Retrospektywne badanie kohortowe obejmujące 213 466 pacjentów z POChP w brytyjskiej bazie CPRD Aurum, oceniające ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, nieprowadzących do zgonu, u pacjentów po umiarkowanym lub ciężkim zaostrzeniu w porównaniu z pacjentami bez zaostrzeń. Ryzyko wyrażone jako skorygowany hazard względny (HR).
**Skorygowany hazard względny (HR) dla udaru niedokrwiennego był nieistotny statystycznie.
- GOLD. Global Strategy for the Diagnosis, Management, and Prevention of Chronic Obstructive Pulmonary Disease: 2025 Report. https://goldcopd.org/2025-gold-report/ (data dostępu 07.01.2025).
