Z powodu prognozowanych zmian klimatycznych trafne określenie ram czasowych dla sezonu RSV może okazać się jeszcze większym wyzwaniem. Klimat na całym świecie ulega zmianom. Skutki tego zjawiska widoczne są także w Polsce, a wahania temperatury, wilgotności i opadów mogą znacząco przyczyniać się do różnic w sezonowości wielu chorób wirusowych, w tym wirusa RS.
Sezon epidemii wirusa RS (ang. Respiratory Syncytial Virus) w polskim klimacie trwa średnio od października do kwietnia 1. Szczytowa liczba zachorowań i przypadków śmiertelnych przypada na przełom stycznia i lutego (od 4 do 10 tygodnia roku) 2.
Jak klimat wpływa na RSV?
Temperatura
Z analizy przeprowadzonej na podstawie 512 przypadków dzieci hospitalizowanych w Polsce w latach 2010-2017 wynika, że temperatura powietrza ma wpływ na śmiertelność powodowaną RSV. Im niższa temperatura w sezonie występowania wirusa RS, tym większy odsetek hospitalizacji i śmiertelności 2.
Możliwość przewidywania okresów rozpoczęcia i zakończenia epidemii RSV jest bardzo ważna. Stosowanie immunoprofilaktyki przed rozpoczęciem sezonu zapewnia większą ochronę pacjentom z grup ryzyka 3.
Wilgotność powietrza i opady
Wyniki badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych i Meksyku wskazują, że zmiany klimatu mogą wpłynąć na sezonowość i ilość zakażeń, podczas kolejnych fal RSV. Zaobserwowano zależność pomiędzy występowaniem zakażenia a opadami i wilgotnością powietrza 4.
Zwiększenie ilości opadów przyczynić się może do zaostrzenia sezonu na obszarach, gdzie przypadki występowały bardziej sporadycznie. Różnice w wilgotności powietrza mogą spowodować zmiany w przenoszeniu i zakaźności wirusa. Skutkiem mogą być trwalsze epidemie, z przypadkami występującymi poza typowym sezonem RSV 4.
Wszystkie te zmiany mogą być przyczyną ciężkiego przebiegu choroby u dzieci, które dotychczas nie były w grupie największego ryzyka. Jest to bardzo istotny aspekt, biorąc pod uwagę związek wczesnego zakażenia RSV z późniejszym rozwojem astmy u dzieci 4.
Jakich zmian klimatycznych możemy spodziewać się w Polsce?
Korzystając z projektu UE ENSEMBLES zostały przygotowane scenariusze zmian klimatu dla Polski w latach 2021-2050. Symulacje biorą pod uwagę m.in. względne zmiany opadów i wskazują na zwiększenie opadu zimowego dochodzące do około 15% w części północnej kraju 5. Z powodu prognozowanych zmian klimatycznych, trafne określenie ram czasowych dla sezonu RSV może okazać się jeszcze większym wyzwaniem.
1. Rozszerzone kryteria profilaktyki RSV u niemowląt w Polsce, Ewa Helwich, http://mavipuro.pl/rozszerzone-kryteria-profilaktyki-rsv-u-niemowlat-w-polsce/
2. Wrotek A, Czajkowska M, Jackowska T. Seasonality of Respiratory Syncytial Virus Hospitalization. Adv Exp Med Biol. 2020;1279:93-100. doi: 10.1007/5584_2020_503. PMID: 32170670.
3. Obando-Pacheco P, Justicia-Grande AJ, Rivero-Calle I, Rodríguez-Tenreiro C, Sly P, Ramilo O, Mejías A, Baraldi E, Papadopoulos NG, Nair H, Nunes MC, Kragten-Tabatabaie L, Heikkinen T, Greenough A, Stein RT, Manzoni P, Bont L, Martinón-Torres F. Respiratory Syncytial Virus Seasonality: A Global Overview. J Infect Dis. 2018 Apr 11;217(9):1356-1364. doi: 10.1093/infdis/jiy056. PMID: 29390105.
4. Baker, R.E., Mahmud, A.S., Wagner, C.E. et al. Epidemic dynamics of respiratory syncytial virus in current and future climates. Nat Commun 10, 5512 (2019). https://doi.org/10.1038/s41467-019-13562-y
5. Klimada, Adaptacja Do Zmian Klimatu, lipiec 2021, http://klimada.mos.gov.pl/zmiany-klimatu-w-polsce/przyszle-zmiany-klimatu/
