Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to obecnie jedna z głównych przyczyn zgonów na świecie 1. Zaostrzenia POChP są kluczowymi zdarzeniami w przebiegu tej choroby, gwałtownie przyspieszającymi progresję POChP i co ważne, istotnie zwiększającymi ryzyko zgonu 2. W związku z tym, w terapii POChP niezmiernie ważna jest zarówno redukcja ryzyka zaostrzeń, ale także odpowiednie postępowanie po zaostrzeniu.
Przebycie nawet jednego ciężkiego zaostrzenia POChP może wiązać się z prawie 80% wzrostem ryzyka zgonu 3. Co za tym idzie, w ciągu 1 roku od pierwszej hospitalizacji z powodu zaostrzenia POChP umiera 1 z 5 pacjentów 4, a w ciągu 3,6 lat aż 50% chorych* 5. Podobna sytuacja ma miejsce w Polsce. Według danych Ministerstwa Zdrowia, do 30 dni po wypisie po hospitalizacji z powodu zaostrzenia POChP, rehospitalizowanych jest aż 9,5% pacjentów, a 10,1% chorych umiera do 90. dnia po wypisie 6.
Jednocześnie, wdrożenie pewnych rodzajów terapii odpowiednio wcześnie po zaostrzeniu POChP przynosi znaczące korzyści choremu. Wczesna inicjacja (do 30 dni po zaostrzeniu) wziewnych leków trójskładnikowych wGKS/LABA/LAMA wiąże się z istotną redukcją częstości umiarkowanych lub ciężkich zaostrzeń o 24-34% w porównaniu do opóźnionej eskalacji farmakoterapii, w zależności od czasu rozpoczęcia leczenia** 7. Więcej na ten temat przeczytają Państwo w innym artykule. Rehabilitacja oddechowa, wdrożona w szpitalu lub do 4 tygodni po wypisie po hospitalizacji zaostrzenia POChP, pozwala na zmniejszenie ryzyka rehospitalizacji o 53%*** 8. Zdecydowanie zasadne jest więc odpowiednie zadbanie o pacjenta w najbardziej newralgicznym, początkowym okresie po ciężkim zaostrzeniu POChP.
Niestety, w ścieżce pacjenta po wypisie po hospitalizacji z powodu zaostrzenia POChP istnieje wiele kwestii wymagających poprawy. Luki w przejściu pacjenta z leczenia szpitalnego do ambulatoryjnego często obejmują brak odpowiednio szybkiej wizyty kontrolnej, brak eskalacji farmakoterapii, niezapewnienie właściwych szczepień, rehabilitacji oddechowej czy porady antynikotynowej 9. Aby poprawić stan opieki nad pacjentem po wypisie, można wpłynąć na organizację procesu przez zalecenia powypisowe. Korzystanie z takich dokumentów pozawala na istotne zmniejszenie liczby rehospitalizacji**** 9.
Zarówno raport GOLD, jak i liczne dowody naukowe pokazują szereg działań, które powinny być podjęte, aby poprawić kontrolę i spowolnić progresję POChP, szczególnie po wystąpieniu zaostrzenia. Należą do nich m. in. rehabilitacja oddechowa, weryfikacja techniki inhalacji i intensyfikacja farmakoterapii 10. Tymczasem, w poszczególnych placówkach ochrony zdrowia istnieją często bardzo różne praktyki wypisowe. Nie zawsze uwzględniają one wszystkie potrzebne elementy, a ze względu na różne formy mogą również ograniczać ich zrozumienie przez pacjentów oraz utrudniać komunikację lekarz-lekarz 9,11. W związku z tym, obecnie na świecie kładzie się nacisk na systematyczne podejście do tworzenia zaleceń powypisowych dla chorych na POChP 11. Przykładem dobrych praktyk w tym zakresie jest m. in. dokument Brytyjskiego Towarzystwa Chorób Klatki Piersiowej (BTS) 12. Podobne, metodycznie przygotowane, polskie zalecenia powypisowe, uwzględniające lokalne warunki, byłyby bardzo korzystne, pozwalając na lepszą opiekę nad pacjentami po ciężkim zaostrzeniu POChP.
*Badanie kohortowe 73 106 pacjentów z POChP.
**Dane z badania EROS (N=2409). Wczesne rozpoczęcie (≤30 dni po zaostrzeniu) terapii BUD/GLY/FORM wiązało się z 24% redukcją częstości umiarkowanych lub ciężkich zaostrzeń w porównaniu do opóźnionej (31-180 dni) eskalacji (współczynnik częstości (RR) 0,76; 95% CI 0,72-0,79) i 34% redukcją w porównaniu z kohortą z bardzo opóźnionym (180-365 dni) rozpoczęciem terapii (RR 0,66; 95% CI 0,63-0,69).
***Współczynnik ryzyka (RR) 0,47; 95% CI 0,29-0,75. Metaanaliza 13 badań; ryzyko rehospitalizacji wyliczone na podstawie 6 randomizowanych badań (N=365).
****Współczynnik ryzyka (RR) 0,80 (95% CI 0,65-0,99). Przegląd systematyczny 14 badań. Dane dotyczące redukcji liczby rehospitalizacji pochodzą z analizy 4 badań klinicznych.
BUD, budezonid
CI, przedział ufności
FORM, formoterol
GLY, glikopironium
LABA, długo działający β2-agonista
LAMA, długo działający antagonista receptora muskarynowego
POChP, przewlekła obturacyjna choroba płuc
wGKS, wziewny glikokortykosteroid
1. The top 10 causes of death (9.12.2020). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death (data dostępu: 25.01.2024).
2. Hurst JR, et al. Eur J Intern Med. 2020;73:1-6.
3. Rothnie KJ, et al. Am J Respir Crit Care Med. 2018;198:464–471.
4. Ho T-W, et al. PLoS One. 2014;9:e114866.
5. Suissa S et al. Thorax. 2012;67:957-963.
6. Ministerstwo Zdrowia. Mapy potrzeb zdrowotnych 2018. https://mpz.mz.gov.pl/wp-content/uploads/sites/4_old_0212/2018/05/uklad_oddechowy_20180531.pdf (data dostępu 09.08.2023).
7. Strange C, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2023;18:2245-2256.
8. Ryrsø CK, et al. BMC Pulm Med. 2018;18(1):154.
9. Ospina MB, et al. Thorax. 2017;72(1):31-39.
10. Global Strategy for the Diagnosis, Management, and Prevention of Chronic Obstructive Pulmonary Disease: 2024 Report. https://goldcopd.org/2024-gold-report/ (data dostępu 15.01.2024).
11. Ospina MB, et al. BMJ Open Respir Res. 2018;5(1):e000265.
12. British Thoracic Society. COPD Discharge Care Bundle. https://www.brit-thoracic.org.uk/document-library/quality-improvement/copd/copd-discharge-care-bundle/ (data dostępu 08.04.2024).
