Zaostrzenia POChP to główny czynnik progresji choroby, a także znaczący czynnik zwiększający ryzyko zgonu [1,2]. Co ważne, zaostrzenia są także związane z istotnym wzrostem ryzyka wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych [3].
Wiele badań zasygnalizowało już problem wykraczania konsekwencji zaostrzeń POChP poza układ oddechowy. Co więcej, obecnie coraz więcej uwagi poświęca się możliwym przyczynom ryzyka sercowo-płucnego. W populacji chorych na POChP występują hiperinflacja, hipoksemia i stan zapalny, będące potencjalnymi mechanizmami łączącymi POChP z konsekwencjami sercowo-naczyniowymi. Co istotne, zaostrzenia są katalizatorem nasilającym powyższe stany patofizjologiczne [4-7].
POChP to niezależny czynnik ryzyka chorób układu krążenia [8]. Wykazano także zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca i udaru, po wystąpieniu umiarkowanego lub ciężkiego zaostrzenia POChP [9]. Co więcej, wśród populacji chorych na POChP obserwuje się znaczący odsetek zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych, obok zgonów związanych z chorobami układu oddechowego i rakiem płuca [10].
W analizie post hoc badania SUMMIT oceniono wpływ umiarkowanych lub ciężkich zaostrzeń POChP na ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych. Wystąpienie zaostrzenia POChP wiązało się z 3,8 razy większym ryzykiem zdarzenia sercowo naczyniowego w ciągu 30 dni po zaostrzeniu, a istotnie podwyższone ryzyko utrzymywało się do roku. W przypadku ciężkiego zaostrzenia ryzyko było prawie 10 razy większe* [3].
Podobne wyniki uzyskano w duńskim badaniu oceniającym 118 807 poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych krążenia (MACE), poprzedzonych zaostrzeniem POChP. Wykazano, że umiarkowane lub ciężkie zaostrzenie POChP wiąże się z 3,57 razy większym ryzykiem zawału serca, 2,78 razy większym ryzykiem udaru i 4,33 razy większym ryzykiem śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 4 tygodni po zaostrzeniu** [9].
Na kongresie ERS 2023 zaprezentowano wyniki badania EXACOS-CV, opartego na analizie danych z Hiszpanii, Holandii, Kanady i Niemiec. W ramach badania kwantyfikowano ryzyko wystąpienia ciężkich zdarzeń sercowo-naczyniowych lub zgonu w różnych przedziałach czasu po umiarkowanym albo ciężkim zaostrzeniu POChP. Niezależnie od systemu ochrony zdrowia, zaostrzenie było związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia ciężkiego zdarzenia sercowo-naczyniowego lub zgonu. W zależności od konkretnego kraju, ryzyko to było od 1,17 do 3,89 razy większe do 7 dni po umiarkowanym zaostrzeniu POChP. W Holandii, Kanadzie i Niemczech istotnie podwyższone ryzyko utrzymywało się do 180 dni. Po ciężkim zaostrzeniu POChP ryzyko było aż 15,84 do 48,57 razy wyższe do 7 dni po zaostrzeniu, a istotnie podwyższone ryzyko utrzymywało się we wszystkich krajach przynajmniej przez rok [11].
Inne wyniki badania EXACOS-CV, dotyczące pacjentów chorych na POChP z tych samych krajów, zaprezentowane zostały na kardiologicznym kongresie ESC 2023. Badanie wykazało we wszystkich krajach istotnie podwyższone ryzyko zdekompensowanej niewydolności serca do 180 dni, ostrego zespołu wieńcowego do 30 dni, arytmii do 30 dni i udaru niedokrwiennego do 7 dni po wystąpieniu umiarkowanego lub ciężkiego zaostrzenia POChP [12].
Zaostrzenia POChP to modyfikowalny czynnik ryzyka sercowo-płucnego. W związku z tym, leczenie pacjentów z POChP powinno być zoptymalizowane w kierunku zmniejszenia częstości zaostrzeń, w konsekwencji pozwalając na możliwą redukcję ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych i przedwczesnego zgonu.
* Umiarkowane lub ciężkie zaostrzenie: HR 3,8 (95% CI 2,7-5,5). Ciężkie zaostrzenie: HR 9,9 (95% CI 6,6-14,9).
** Zawał serca: OR 3,57 (95% CI 3,43-3,71). Udar: OR 2,78 (95% CI 2,60-2,90). Zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych: OR 4,33 (95% CI 4,15-4,52).
CI, przedział ufności
HR, hazard względny
MACE, poważne zdarzenie sercowo-naczyniowe
OR, iloraz szans
POChP, przewlekła obturacyjna choroba płuc
1. Hurst JR et al. N Engl J Med. 2010;363:1128-1138.
2. Hurst JR, et al. Eur J Intern Med. 2020;73:1-6.
3. Kunisaki KM, et al. Am J Respir Crit Care Med. 2018;198:51-57.
4. Van Eeden S, et al. Am J Respir Crit Care Med 2012;186:11–16.
5. Aisanov Z, et al. J Thorac Dis 2020;12:2791–802.
6. Kent BD, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis 2011;6:199–208.
7. Rabe KF, et al. Eur Respir Rev 2018;27:180057.
8. Finkelstein J, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis 2009;4:337–49.
9. Reilev M, et al. Respirology. 2019;24(12):1183-1190.
10. Mannino DM, et al. Respir Med 2006;100:115–122.
12. Vogelmeier F, et al. Increased risk of severe cardiovascular events following exacerbations of COPD: a multi-database cohort study. Poster zaprezentowany na European Respiratory Society International Congress, Mediolan, Włochy, 9–13.09.2023.
13. Hawkins NM, et al. Increased risk of decompensated heart failure, acute coronary syndrome, arrhythmias and ischaemic stroke following exacerbations of COPD: results from a multi-database cohort study. Poster zaprezentowany na European Society of Cardiology Conference, Amsterdam, Holandia, 25–28.08.2023.
