Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) prowadzi do znacząco zwiększonego ryzyka wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych i zgonu, przy czym ryzyko to jest szczególnie wysokie po ciężkim zaostrzeniu wymagającym hospitalizacji 1. Niezmiernie ważną kwestią jest również zwiększone ryzyko kolejnego zaostrzenia, prowadząc do drastycznego przyspieszenia progresji choroby 2. Problem ten dotyczy także częstych rehospitalizacji po ciężkim zaostrzeniu 3. W Polsce, w ciągu miesiąca po wypisie z powodu zaostrzenia POChP, ponownej hospitalizacji wymaga prawie 10% pacjentów 4. Ciężkie zaostrzenie POChP może wiązać się z gorszym rokowaniem niż zawał mięśnia sercowego. Jednakże, to właśnie po zawale pacjent zostaje otoczony kompleksową opieką, podczas gdy ciężkie zaostrzenia POChP często są traktowane nieadekwatnie do ich znaczenia.
W ostatnich latach coraz więcej uwagi zwraca się na kompleksowe podejście do opieki nad pacjentem w newralgicznym, początkowym okresie po hospitalizacji zaostrzenia POChP. Istnieje szereg interwencji, których odpowiednio wczesne wdrożenie pozwala na istotną poprawę rokowania. Należą do nich m. in. rehabilitacja oddechowa, optymalizacja leczenia podtrzymującego POChP czy zaprzestanie palenia tytoniu 6-8. Bardzo ważna jest także edukacja i weryfikacja stanu pacjenta, na co pozwala odpowiednio szybka wizyta kontrolna 9,10. Niestety, w praktyce klinicznej istnieje wiele luk w zapewnieniu wszystkich potrzebnych elementów przy wypisie po hospitalizacji z powodu zaostrzenia POChP. W związku z tym, obecnie na świecie kładzie się nacisk na systematyczne tworzenie protokołów wypisu, mających na celu poprawę rokowania pacjenta po ciężkim zaostrzeniu POChP. Dokumenty takie zawierają zestaw praktyk opartych na dowodach naukowych, które należy wykonać przed lub przy wypisie pacjenta, uwzględniając m. in. takie elementy, jak optymalizacja farmakoterapii, edukacja czy przekazanie pacjentowi pisemnego planu postępowania 11,12.
W ostatnich latach na świecie zaproponowano różne protokoły wypisu. Dla części z takich dokumentów dokonano analizy skuteczności, otrzymując bardzo obiecujące wyniki. W zależności od badania, wykazano m. in. zmniejszenie liczby rehospitalizacji, redukcję ryzyka zgonu czy poprawę jakości życia pacjentów 11,13,14. Wyniki te nie są jednak powtarzalne. Za przyczynę tego problemu upatruje się przede wszystkim różną jakość implementacji protokołów, a także ich zmienną treść. Przegląd systematyczny, oceniający efektywność tego typu dokumentów, potwierdził ich spójną skuteczność na pewnych polach, wykazując istotne zmniejszenie liczby rehospitalizacji o 20%**. Z drugiej strony, redukcja ryzyka zgonu, wykazana wcześniej w pojedynczych badaniach, nie została potwierdzona jako konsekwentny wynik wdrażania różnych protokołów wypisu 11.
Jak poprawić efektywność protokołu wypisu po zaostrzeniu POChP, aby osiągnąć optymalne efekty obserwowane w analizach implementacji części z protokołów? Na to pytanie odpowiedział prof. Marc Miravitlles razem z zespołem ekspertów z całego świata. Na podstawie analizy dowodów naukowych, wytycznych i istniejących protokołów, grupa ta zaproponowała szczegółowy protokół wypisu możliwy do zastosowania w różnych krajach 15.
Ponieważ zróżnicowana jakość wdrażania protokołów wypisu po hospitalizacji zaostrzenia POChP ma kluczowy wpływ na ich skuteczność 11,15, zespół prof. Miravitllesa skupił się również na identyfikacji i ocenie barier utrudniających implementację tych dokumentów, a także na udanych strategiach implementacji protokołów w innych dziedzinach medycyny. Na podstawie wniosków z tej analizy, Miravitlles i wsp. zaproponowali rekomendacje skutecznego wdrażania przygotowanego protokołu wypisu pacjenta hospitalizowanego z powodu zaostrzenia POChP 15.
Stosowanie protokołów wypisu po hospitalizacji z powodu zaostrzeniu POChP pozwala na osiąganie bardzo korzystnych dla pacjenta rezultatów. Uzyskanie optymalnych efektów wymaga jednak prawidłowego przygotowania samego dokumentu i jego odpowiedniego wdrożenia. Bariery spotykane w implementacji protokołów w POChP są możliwe do przezwyciężenia, co pokazuje skuteczne stosowanie podobnych rozwiązań w innych dziedzinach medycyny.
*Z wyłączeniem śmiertelności wewnątrzszpitalnej.
**Analiza 4 badań klinicznych. Ryzyko względne (RR): 0,80; 95% CI 0,65-0,99.
dGKS, doustny glikokortykosteroid
EMR, elektroniczna dokumentacja medyczna
POChP, przewlekła obturacyjna choroba płuc
1. Singh D, et al. Adv Ther. 2024;41(6):2151-2167.
2. Hurst JR, et al. Eur J Intern Med. 2020;73:1-6.
3. Suissa S, et al. Thorax. 2012;67:957-963.
4. Ministerstwo Zdrowia. Mapy potrzeb zdrowotnych 2018. https://mpz.mz.gov.pl/wp-content/uploads/sites/4_old_0212/2018/05/uklad_oddechowy_20180531.pdf (data dostępu 04.10.2024).
5. Gierlotka M, et al. Kardiol Pol. 2015;73(3):142-158.
6. Ryrsø CK, et al. BMC Pulm Med. 2018;18(1):154.
7. Strange C, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2023;18:2245-2256.
8. Godtfredsen NS, et al. Thorax. 2002;57(11):967-972.
9. Bhutani M, et al. Adv Ther. 2022;39(6):2302-2322.
10. Saxena FE. JAMA Netw Open. 2022;5(7):e2222056.
11. Ospina MB, et al. Thorax. 2017;72(1):31-39.
12. Ospina MB, et al. BMJ Open Respir Res. 2018;5(1):e000265.
13. Lainscak M, et al. J Am Med Dir Assoc. 2013;14(6):450.e1-450.e4506.
14. Abad-Corpa E, et al. J Clin Nurs. 2013;22(5-6):669-680.
15. Miravitlles M, et al. Adv Ther. 2023 Oct;40(10):4236-4263.
