Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest pełna paradoksów. Mimo że ciężkie zaostrzenie POChP ma podobne lub gorsze rokowania co zawał serca [1,2], to sam termin „zaostrzenie” jest mało znany wśród pacjentów, a same zdarzenia nie są wystarczająco rozumiane. Co za tym idzie, w trakcie lub po przebytym zaostrzeniu często brakuje odpowiednich działań [3].
Szacuje się, że nawet do 71% pacjentów doświadczy zaostrzenia POChP w ciągu 3 lat obserwacji [46]. Pomimo tak dużego odsetka, problem ten pozostaje często niewidoczny. Odpowiedzialny za to jest przede wszystkim fakt, że pomiędzy 40% i 78% zaostrzeń POChP może być niezgłaszanych przez pacjentów lekarzowi [7-10]. Według polskich danych, 55% zaostrzeń POChP nie jest zgłaszane i jest leczone samodzielnie przez chorych [11].
Poza oczywistym aspektem właściwego leczenia samych zaostrzeń POChP, identyfikacja tych zdarzeń to kwestia kluczowa dla prawidłowej intensyfikacji terapii podtrzymującej [12]. Niezgłaszanie przez pacjentów zaostrzeń może znacząco utrudniać lekarzowi podjęcie właściwej decyzji na temat eskalacji farmakoterapii. Za problem ten odpowiadać może szereg czynników – od słabej edukacji nt. POChP, przez przyczyny emocjonalne i problemy poznawcze pacjentów, po nieodpowiednio przeprowadzony wywiad i kwestie systemowe [3,13-14]. Ze względu na podkreślanie przez ekspertów trudności z identyfikacją zaostrzeń POChP, w ostatnich latach zaproponowane zostały liczne potencjalne rozwiązania poszczególnych składowych problemu, będące na różnym etapie weryfikacji lub implementacji.
Jedną z przyczyn odpowiedzialnych za niezgłaszanie zaostrzeń stanowią przeszkody dotyczące pamiętania przez pacjenta o przebytym już zaostrzeniu lub objawach o nim świadczącym, tak by wiadomość ta dotarła do lekarza na następnej, często odległej w czasie wizycie kontrolnej. Do narzędzi proponowanych do zmierzenia się z tym problemem należą urządzenia elektroniczne. Rozwiązania te były dotychczas stosowane przede wszystkim w badaniach naukowych. Na przykład w badaniu klinicznym RISE pacjenci wypełniali codziennie e-dzienniczek, notując objawy i zużycie leków doraźnych [15]. Testowane było już także stosowanie dedykowanych aplikacji do zapisywania objawów POChP. Wyniki badania kohortowego pokazały, że takie podejście pozwala na zidentyfikowanie ponad 2,5-krotnie większej liczby zaostrzeń niż korzystając tylko z tradycyjnego wywiadu na wizycie [16].
W 2024 roku została udostępniona pierwsza polska aplikacja, dedykowana ułatwieniu komunikacji chorego na POChP z lekarzem. Aplikacja “Moje POChP” działa na zasadzie elektronicznego dzienniczka objawów. Jej celem jest ułatwienie komunikacji pomiędzy pacjentem i lekarzem, pozwalając na efektywniejsze udokumentowanie przez chorego historii objawów, zwiększając w konsekwencji szansę na identyfikację ewentualnych zaostrzeń. Główne działanie aplikacji polega na odpowiedzi na 6 krótkich pytań raz na tydzień. Dotyczą one m. in. nasilenia objawów, wizyt u lekarza i przyjmowania dodatkowych leków. Automatycznie generowany raport pozwala na efektywniejszą identyfikację przebytych zaostrzeń. Aplikacja pełni także funkcje edukacyjne – w miarę regularnego wypełniania dzienniczka pacjent stopniowo uczy się, na które objawy czy sytuacje powinien zwracać uwagę.
W związku ze znaczącym problemem niezgłaszania zaostrzeń POChP przez pacjentów i olbrzymiego wpływu tego zjawiska na przebieg leczenie, istnieje duża potrzeba wdrażania różnorodnych rozwiązań tej trudności. Implementacja narzędzi elektronicznych, w tym aplikacji mobilnych, ma potencjał by istotnie poprawić identyfikację zaostrzeń POChP.
Aplikacja Moje POChP
Android: https://qr.short.az/MojePOChPAZimmunologiaandroid
iOS: https://qr.short.az/MojePOChPAZimmunoloiaIOS
Pobierz z Google Play:
Pobierz z App Store:
- Simpson CR, et al. PLoS One 2011;6:e26573;
- Suissa S, et al. Thorax. 2012;67:957–963.
- Kessler R, et al. Chest. 2006;130(1):133-142.
- Hoogendoorn M, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2017;12:3183-3194.
- Tashkin DP, et al. N Engl J Med 2008; 359:1543-1554.
- Hurst JR, et al. N Engl J Med. 2010 Sep 16;363(12):1128-38.
- Leidy NK, et al. Ann Am Thorac Soc. 2014;11:316–325.
- Langsetmo L, et al. Am J Respir Crit Care Med. 2008;177:396–401.
- Xu W, et al. Eur Respir J. 2010;35:1022–1030.
- Wilkinson TM, et al. Am J Respir Care Med. 2004;169:1298–1303.
- Farnik M, et al. Silent Exacerbations: underreporting of COPD exacerbations in Poland. ERS 2020; e-poster #2467
- Global Strategy for the Diagnosis, Management, and Prevention of Chronic Obstructive Pulmonary Disease: 2024 Report. https://goldcopd.org/2024-gold-report/ (data dostępu 15.01.2024).
- Locke ER, et al. NPJ Prim Care Respir Med. 2022;32(1):7.
- Dobek R, et al. Pneumonologia Polska 2022; 3(1–2):23–32.
- Ferguson GT, et al. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2020;15:3123-3134.
- Rodriguez Hermosa JL, et al. JMIR Mhealth Uhealth. 2020;8(3):e15699.
